Czas na przełom w bezpieczeństwie przeciwpowodziowym Bierunia

Czas na przełom w bezpieczeństwie przeciwpowodziowym Bierunia! "15 lat po wielkiej powodzi - jesteśmy bliżej celu, ale to jeszcze nie meta"... Zapraszamy do przeczytania tekstu autorstwa Jarosława Mokrego - Przewodniczącego Rady Miejskiej w Bieruniu na temat stanu bezpieczeństwa przeciwpowodziowego w Bieruniu.

Modernizacja lewostronnego wału Wisły - Bieruń-Czarnuchowice - zadanie wykonane w 2020 roku

W 15. rocznicę katastrofalnej powodzi z 2010 roku - do której doszło 17 maja około godziny 22:30 wskutek przerwania wału Gostynki - przedstawiciele rządu, samorządowcy oraz dyrekcja Zarządu Zlewni w Katowicach spotkali się w Starostwie Powiatowym w Bieruniu, aby porozmawiać o zaplanowanych działaniach związanych z ochroną przeciwpowodziową naszego powiatu.

Wiceminister Infrastruktury Przemysław Koperski poinformował, iż ministerstwo jest w przededniu zakontraktowania środków na realizację projektu „Poprawa bezpieczeństwa powodziowego poprzez modernizację obwałowań rzeki Wisły, Gostynki i Mlecznej na terenie powiatu bieruńsko-lędzińskiego oraz miasta Tychy”.

Przemysław Koperski - Wiceminister Infrastruktury spotkał się w Bieruniu z samorządowcami naszego powiatu i rozmawiał z nimi o bezpieczeństwie przeciwpowodziowym

Jak poinformowała dyrekcja Zarządu Zlewni w Katowicach, wartość inwestycji to około 310 mln zł, z czego znaczna część ma trafić na działania w Bieruniu. Projekt zgłoszono do dofinansowania z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko 2021-2027 (FEnIKS). Realizacja została zaplanowana na lata 2025-2029 i obejmuje przebudowę wałów oraz modernizację infrastruktury hydrotechnicznej na Wiśle, Gostynce, Mlecznej i Pszczynce.

Szczegóły planowanych zadań inwestycyjnych:

Zadanie 1. Modernizacja lewostronnego wału Wisły - Bieruń-Czarnuchowice
Odcinek od ujścia Przemszy (okolice ul. Mielęckiego 82) do mostu w ul. Warszawskiej (DK 44). Zadanie oczekuje na dokończenie rozpoczętych robót - etap III.

Planowane prace:

• modernizacja i nadbudowa wału do II klasy budowli hydrotechnicznych,
• odwodnienie terenów zawala rzeki Przemszy,
• przebudowa przepustów, zjazdów i przejazdów,
• wykonanie drenażu i uszczelnienia wału.

Wartość robót budowlanych przewidzianych do realizacji: 17,1 mln zł.

Zadanie 2. Przebudowa i nadbudowa lewego wału rzeki Wisły oraz lewego wału rzeki Pszczynki

od ujścia rzeki Gostynki (miejsce zakończenia nadbudowy wałów rzeki Gostynki w km 0+000 - 1+200) do nasypu kolejowego w m. Jedlina, gm. Bojszowy

Zakres robót:

• uszczelnienie wałów przy użyciu bentomaty,
• modernizacja przepustów,
• budowa i przebudowa zjazdów wałowych (ogólnodostępnych i technologicznych).

Wartość robót budowlanych przewidzianych do realizacji: 25,1 mln zł

Zadanie 3. Odbudowa wałów rzeki Mleczna - Bieruń Stary
Odcinek: od mostu kolejowego przy ul. Chemików do mostu na ul. Turyńskiej.

Celem zadania jest wykonanie prac na obustronnych obwałowaniach przeciwpowodziowych rzeki Mleczna. Zakres robót budowlanych polega na wykonaniu przebudowy, remontu i przesunięciu istniejących urządzeń wodnych (przepusty wałowe i wyloty) oraz przebudowie sieci kanalizacyjnej, deszczowej oraz elektrycznej kolidującej z projektowanym korpusem wału.

Wartość robót budowlanych przewidzianych do realizacji: 47,3 mln zł

Zadanie 4. Przebudowa wałów rzeki Gostynki
Lewy wał: km 4+200-10+620, prawy wał: km 4+200-11+450.

Cel: budowa wałów zgodnych z III klasą budowli hydrotechnicznych (wymagana wysokość i zagęszczenie).

Wartość robót budowlanych przewidzianych do realizacji: 181,4 mln zł

Modernizacja lewostronnego wału Wisły - Bieruń-Czarnuchowice - zadanie wykonane w 2020 roku

Co jeszcze pozostaje do zrobienia?

Starosta Powiatu oraz Burmistrz Bierunia po raz kolejny zakomunikowali, iż zaplanowane zadanie nie obejmuje obustronnego odcinka wałów wzdłuż Gostynki w km 3+000-4+200. Dla tego odcinka obwałowania ważność utraciło pozwolenie wodnoprawne, co było jawnym zaniechaniem Śląskiego Zarządu Urządzeń i Melioracji Wodnych, czyli nieistniejącej dzisiaj już instytucji, która odpowiedzialna była za wykonanie dokumentacji i przebudowę wałów. Minister Koperski wezwał obecnych przedstawicieli Zarządu Zlewni do przedstawienia propozycji rozwiązania tego problemu, bo jak wskazali samorządowcy, przebudowa wałów Gostynki będzie obarczona wadą w postaci - można tak powiedzieć - naturalnej dziury. Oczywiście trzeba zrealizować zadanie, na które posiadana jest dokumentacja, ale też dołożyć wszelkich starań, żeby równolegle przebudować ten odcinek, na który brak dzisiaj pozwolenia wodno-prawnego.

Wciąż brakuje także:

• projektów budowy wałów rzeki Przemszy w rejonie ul. Rolnej, Polnej i Nadbrzeżnej (Bieruń, dzielnica Czarnuchowice, Chełm Śląski - dzielnica Chełm Mały),
• pełnej modernizacji obustronnych wałów rzeki Mlecznej - od ul. Chemików do ujścia do Gostynki,
• systemowego rozwiązania dla ujarzmienia rzek Białej i Iłownicy, dopływów Wisły - płynących poniżej zapory Goczałkowickiej, a pozbawionych dzisiaj jakiejkolwiek retencji, najlepiej polderu przejmującego nadmiar wód z tych rzek, co zabezpieczałoby Bieruń przed powodzią.

Lekcje z przeszłości, wyzwania przyszłości

17 maja 2010 r. Bieruń nawiedziła największa powódź w historii. Zalanych zostało niemal 900 budynków, ewakuowano ponad 2300 mieszkańców. Woda zalała m.in. Bijasowice, Kopań, Zabrzeg, Nowy Bieruń i osiedle Hodowlana w części starobieruńskiej. Nie była to pierwsza taka tragedia - w 1997 roku pod wodą znalazły się Czarnuchowice.

W 2018 roku powołano Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, które przejęło kompetencje Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach oraz Śląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach. Niestety, skuteczność nowej instytucji nadal budzi poważne wątpliwości. Działania są opóźnione, a zaległości w realizacji kluczowych inwestycji - ogromne.

Coraz poważniejszym zagrożeniem dla Bierunia stają się również powodzie błyskawiczne, wywoływane gwałtownymi opadami. W 2024 roku znów doszło do niebezpiecznych wezbrań Wisły, Gostynki i Mlecznej - rzek, na których stan wód silnie oddziaływają Biała i Iłownica. Obecnie trwają konsultacje Programu redukcji ryzyka powodziowego w zlewniach tych dwóch rzek. To szansa na wdrożenie długofalowych, skutecznych rozwiązań, które pozwolą ujarzmić cieki wodne położone poniżej zapory Goczałkowickiej i pozbawione jakiejkolwiek retencji.

Na wniosek Gminy Bieruń Zlewnia w Katowicach Państwowego Gospodarstwa Wodnego WODY POLSKIE realizuje systematycznie zadania konserwacyjne na wałach przeciwpowodziowych w Bieruniu

Problemy lokalne - wciąż nierozwiązane

Pomimo budowy pompowni przez kopalnię w rejonie Bijasowic, teren nadal narażony jest na zalania. Przyczyną są m.in. deformacje poeksploatacyjne, niewydolny system melioracji, brak właściwej regulacji stosunków wodnych oraz gęstniejąca zabudowa jednorodzinna (niszczony system sieci drenarskiej, wzrastająca ilość powierzchni utwardzonych) na tzw. Górce Bijasowickiej - gdzie występuje ogromna ilość wody do odprowadzenia.

Bieruńska Spółka Wodna przygotowała projekt modernizacji potoku Bijasowickiego (od rejonu tzw. Rewi do ul. Jagiełły). Zadanie za prawie 200 tys. zł sfinansują wspólnie gmina Bieruń i Powiat Bieruńsko-Lędziński.

Potok Stawowy i Fundusz Sprawiedliwej Transformacji

Miasto Bieruń złożyło niedawno do Funduszu Sprawiedliwej Transformacji wniosek o dofinansowanie zadania polegającego na zarurowaniu potoku Stawowego, od wylotu rurociągów odprowadzających odpompowywane przez kopalnię z terenu strefy ekonomicznej wody do ujścia Potoku do Rzeki Mlecznej. Realizacja ma przede wszystkim uchronić starówkę Bierunia przed zalaniem w przypadku wysokiego stanu wód w Rzece Mlecznej i potencjalnej „cofce” do Potoku Stawowego. Koszt realizacji to blisko 20 mln zł.

Koniec pewnego rozdziału - Stowarzyszenie „Atlantyda”

Z końcem 2024 roku zakończyło działalność Stowarzyszenie „Atlantyda” - organizacja społeczna powołana po powodzi z 2010 roku. Przez 14 lat aktywnie edukowała, wspierała mieszkańców, inicjowała petycje i pilnowała tematu ochrony przeciwpowodziowej. Choć formalnie już nie działa, jej dziedzictwo - zaangażowanie i głos mieszkańców - wciąż jest obecne.

Zabezpieczyć wały - i poczucie bezpieczeństwa

Zrobiliśmy wiele. Ale jeszcze więcej wciąż przed nami.

Ochrona przeciwpowodziowa to nie przywilej - to fundament bezpieczeństwa. A system jest tak silny, jak jego najsłabszy punkt.
Nie możemy czekać kolejnych lat. Natura nie respektuje procedur.

Czas na konkretne działania - zanim znów będzie za późno.

Lokalne władze samorządowe gminy i powiatu od lat zabiegają o poprawę bezpieczeństwa. Widzimy, że przynosi to efekty.

Ale to wciąż nie meta.

Trzymamy kciuki za realizację projektu, o którym, podczas spotkania, osobiście informował Wiceminister Infrastruktury Przemysław Koperski.

Jarosław Mokry
Przewodniczący Rady Miejskiej w Bieruniu
Radny, mieszkaniec Bierunia Nowego - dzielnicy dotkniętej powodzią w 2010 r.
Współzałożyciel i były członek Stowarzyszenia „Atlantyda”
Twórca serwisu www.powodzbierun.pl