Krzyż Męki Pańskiej odrestaurowany

Pod koniec lipca zdemontowano zabytkowy kamienny krzyż Męki Pańskiej z 1905 roku zlokalizowany przy ulicy Warszawskiej (na Zabrzegu), w celu przeprowadzenia konserwacji technicznej i estetycznej. Zabytek w nowej odsłonie powrócił na swoje miejsce na początku października, a kilka dni temu zakończono prace zagospodarowania terenu wokół niego.

Krzyż przy ulicy Warszawskiej jest charakterystycznym elementem krajobrazu dzielnicy Zabrzeg w Bieruniu Nowym. Zabytek ten jest wartościowym dziełem sztuki kamieniarskiej z początku XX wieku, reprezentacyjnym dla prężnie działającego wówczas w regionie warsztatu Karola Pokornego z Katowic oraz dla grupy popularnych na Górnym Śląsku krzyży przydrożnych Męki Pańskiej. Stanowi materialne świadectwo zanikającej już tradycji stawiania przydrożnych krzyży oraz istotny element krajobrazu kulturowego Bierunia.

Krzyż Męki Pańskiej

Krzyż Męki Pańskiej

Krzyż Męki Pańskiej

Krzyż Męki Pańskiej

Krzyż Męki Pańskiej

Krzyż Męki Pańskiej

Krzyż Męki Pańskiej

Krzyż Męki Pańskiej

Krzyż Męki Pańskiej

Historia Krzyża Męki Pańskiej (Ul. Warszawska - Zabrzeg)

Krzyż przy ulicy Warszawskiej w Bieruniu ufundowano w 1905 roku, na posesji wójta Filipa Kuca. Stanowi przykład popularnych i licznych w regionie krzyży wotywnych zwanych „Bożą Męką”, w których oprócz przedstawienia Chrystusa Ukrzyżowanego, umieszczano na postumencie także figurę Matki Bożej Bolesnej lub świętych związanych z Męką Pańską.

Sygnowany jest przez Kamieniarza Karola Pokornego z Katowic, prężnie działającego na Śląsku w końcu XIX i początku XX wieku autora licznych nagrobków i krzyży przydrożnych. Dzieła Karola Pokornego wyróżniają się dobrym poziomem warsztatu kamieniarskiego. W swojej twórczości Pokorny wprowadzał elementy neogotyckie, często stosując ostrołukowe lub trójlistne nisze z figurą Matki Bożej, trójkątne daszki postumentów, ornament roślinny lub symbole religijne na postumentach. Krzyż z Warszawskiej wpisuje się w te tendencje, stanowiąc interesujący przykład z dorobku Karola Pokornego.

Obiekt usytuowany jest tradycyjnie, bezpośrednio przy drodze, przez co jest wyraźnie wyeksponowany. Charakteryzuje się powszechną dla tego typu krzyży przydrożnych formą o smukłych proporcjach, złożoną z trójstopniowej podstawy, trzyczęściowego, czterobocznego postumentu zakończonego z każdej strony dwuspadowymi daszkami oraz wysokiego, smukłego krucyfiksu o trójlistnie zakończonych ramionach. Żeliwną figurę Chrystusa Ukrzyżowanego na krzyżu oraz kamienną figurę Matki Bożej Bolesnej z pochyloną głową cechuje staranny, wyraźny modelunek. Ostatnią kondygnację postumentu zdobi wić winorośli, a ramiona krzyża zakończone są trójlistnie. W dolnej części, na froncie, znajduje się wtórna czarna płyta z napisem: "Ukrzyżowany Zbawicielu zmiłuj się nad nami”. Z boku kamieniarz umieścił swój podpis częściowo już zatarty: ”K. Pokorny”.

Gmina Bieruń pozyskała ze środków powiatu bieruńsko-ledzińskiego dotację wysokości 55 969,80 zł na prace konserwatorskie i restauratorskie związane z krzyżem przydrożnym Męki Pańskiej. Dotacja ta pozwoliła na kompleksową renowację zabytku. Wykonawcą robót jest Pracownia Konserwacji Zabytków z Tychów.

Krzyż Męki Pańskiej z ulicy Warszawskiej jest czwartym zabytkiem, który dzięki dobrej współpracy ze Starostwem Powiatowym został odrestaurowany.

Przypomnijmy, że w 2015 roku pracom konserwatorskim poddany został krzyż Męki Pańskiej mieszczący się na ulicy Marcina, w roku 2016 dotację przeznaczono na konserwację krzyża Męki Pańskiej zlokalizowanego na ulicy Lędzińskiej, natomiast w 2017 roku nowe życie dzięki konserwacji zyskał krzyż Męki Pańskiej umiejscowiony przy ulicy Chemików.